De onderlinge problemen

Een relatie draait om liefde voor elkaar, zegt men. Dat mag dan wel zo zijn maar de kwaliteit van een relatie hangt zeker ook samen met hoe goed partners zijn in het oplossen van hun onderlinge problemen. Liefde speelt hierin weliswaar een rol, maar minder prominent dan je misschien denkt.

De reden is dat de liefdesrelatie ook een systeem is. Bij problemen raakt dit systeem uit balans. Enkel door adequaat ingrijpen komt het systeem in een nieuw evenwicht waar beide partners opnieuw tevreden mee kunnen zijn.

Relatieproblemen

Relatieproblemen zijn alle problemen de liefdesrelatie betreffende die tussen de partners spelen. Ze zijn vooral psychisch en emotioneel van aard.

Relatieproblemen hebben een eigen dynamiek waarop het lastig is grip te krijgen, en leiden wanneer ze niet opgelost worden niet alleen tot een verdieping van het probleem binnen de relatie maar ook tot een verslechtering van de relatie zelf.

Neem bijvoorbeeld de man die maar moeilijk tot een erectie kan komen en daarop afgekeurd wordt door zijn vrouw, of het idee heeft dat dit zo is.

Dit gevoel afgekeurd te worden bevordert bij hem het krijgen van een erectie niet waardoor zij wellicht boos wordt omdat de seks telkens zo moeizaam gaat. Met als gevolg dat wegens frustraties van allebei de seksuele lust na verloop van tijd bij beiden geheel verdwijnt of een te beladen onderwerp is geworden.

Vansteenwegen noemt dit het ontstaan van de schuurplekken in een relatie: problemen, hoe klein ook, gaan schuren totdat ze een schuurplek geworden zijn. Je hoeft er maar even aan te raken en de plek doet al zeer.

Relatieproblemen kunnen leiden tot het einde van de relatie, maar dit hoeft niet zo te zijn.

Beide partners kunnen een blinde vlek voor het probleem ontwikkelen en als bij afspraak het niet ter berde brengen; er rust dan een taboe op het onderwerp.

Een andere mogelijkheid is dat ze een oplossing zoeken die het probleem omzeilt. In het geval van het stel hierboven zou het kunnen dat beiden masturberen en daar vrede mee hebben. Een derde mogelijkheid is dat ze professionele hulp zoeken.

Wanneer is een probleem een probleem

Als een van de twee een gat in zijn hand heeft terwijl de ander zuinig en nogal autoritair is, kun je zo uittekenen dat op dat punt een conflict ontstaat. Wanneer daarentegen er genoeg geld is en de autoritaire partner een toegeeflijk persoon is, is het goed mogelijk dat er geen probleem meer is omdat het gat in de hand door beiden ervaren wordt als makkelijk geld uitgeven.

Dit voorbeeld illustreert dat in de kern de vraag wat in relaties een probleem is en wat niet ook een filosofische en ethische kant heeft, en daarmee een kwestie van perceptie van beiden is. Zo kan bijvoorbeeld iemand jaren heel irritant, zuigend gedrag van een ander goed verdragen en op een dag er helemaal klaar mee zijn. En pas dan is het een probleem in de relatie, hoewel het gedrag van die ene partner al die tijd niet veranderd is.

De oplossing van relatieproblemen is daarom veelal gelegen in een combinatie van twee: verandering van de interactiepatronen tussen de partners én verandering van de perceptie naar elkaar en naar wat er tussen beiden speelt.

De etterende steenpuist

Het komt vaak voor dat verschillen van inzicht niet worden opgelost maar met de mantel der liefde, liever gezegd de angst voor het conflict of een misplaatst gevoel voor correctheid, worden bedekt - 'nou schat, als jij hier graag wil blijven wonen, doen we dat'.

Dikwijls gaat dan de wens die is weggestopt, de nederlaag die is ervaren, etteren. Telkens opnieuw komt het onopgelost naar boven in nieuwe beslissituaties - 'ja, ik heb al zo vaak gezegd, als jij niet wilt verhuizen, dan doen we dat niet, daar houd ik me aan.'

Heel opofferingsgezind en redelijk allemaal. Totdat de steenpuist zo groot is geworden dat ze enkel door erin te snijden nog is weg te halen - 'weet je, ik haat dat bekrompene in je, dat je hier nooit weg wilt, ik ben dat zo zat, nou, ík ga wél weg.'

Wat naar voren komt als een conflict of probleem in de relatie, is vaak de buitenkant van wat er op de achtergrond speelt. Vaak betreft het dan in de kern basale relationele zaken zoals je niet gezien of gehoord voelen door je partner. De intimiteit verdwijnt en de binding krijgt een knauw.

Het man-vrouw perspectief

Mannen en vrouwen zitten anders in elkaar en kijken anders naar zichzelf, de liefdesrelatie en de wereld om zich heen. Hoewel beiden, man en vrouw, in essentie in een relatie hetzelfde zoeken - de mogelijkheid tot voortplanting, geborgenheid en veiligheid - is de uitwerking ervan bij beide seksen anders.

Ja, zwart-wit gezien en in het algemeen zijn mannen bij voorkeur gericht op functie (waar heb je het voor nodig?) en resultaat (gaan met die banaan) terwijl vrouwen een voorkeur hebben voor het aangaan en onderhouden van verbindingen met anderen (hoe verhoud ik me tot die ander?). Beide strategieën, mits met een positief resultaat uitgewerkt, leiden tot een prettig en tevreden gevoel over jezelf.

Dit betekent ook dat wat als relatieprobleem wordt ervaren, verschillend kan zijn voor man en vrouw. Dat het perspectief van waaruit je iets bekijkt nogal meetelt. Dat wanneer je praat over relatieproblemen de sekseverschillen meetellen in wat problemen zijn. Dat onbegrip over deze sekseverschillen de problemen in de hand werken.

Zo willen mannen als ze tegenslag op het werk ervaren dit bij voorkeur zelf oplossen en er niet over praten terwijl vrouwen het wel prettig vinden om daarover met hun partner uitgebreid te praten.

Voor de vrouw schuilt het probleem hierin dat haar man niet wil praten over zijn problemen en dus - is haar overtuiging - haar niet ziet staan. Voor de man is het probleem dat hij geen ruimte krijgt om zijn ding te doen en dus - is zijn overtuiging - zijn vrouw hem niet respecteert in wat hij nodig heeft.

Het onderkennen van dit mannelijk en vrouwelijk perspectief op wat een relatie is en hoort te zijn en wat dan relatieproblemen zijn, is natuurlijk heel belangrijk bij zowel het ontstaan van de relatieproblemen alsmede het uiteenrafelen en oplossen ervan.

Het perspectief van de macht

Wat wel eens over het hoofd wordt gezien is dat aan elke relatie, dus ook de partnerrelatie, machtsaspecten zitten. Macht op zich is niet goed of slecht, het gaat veelal om wat iemand met die macht bewust of onbewust beoogt. In zakelijke relaties is dit duidelijk: de macht is er en wordt gebruikt. Binnen partnerrelaties ligt dit subtieler.

Vanuit de evolutieleer weten we dat de (gemiddelde) man dominanter en agressiever is dan de vrouw. We weten ook dat de samenleving gebouwd is op vooral mannelijke denkbeelden als strijd en competentie, en dat van oudsher de man als hoofd van het gezin en de relatie wordt gezien. De macht en het daarop gebaseerde kader van waarden binnen partnerrelaties, ook de Westerse, ligt daarom uiteindelijk vooral bij de man.

Hiermee bedoel ik niet dat de vrouw in relaties altijd een ondergeschikte rol speelt en zielig is, beslist niet. Hiermee bedoel ik dat het referentiekader waarmee we naar partnerrelaties en dus ook relatieproblemen kijken vooral dat van de man is en niet van de vrouw.

Dit verschil in perspectief tussen man en vrouw is een grondmotief in het ontstaan van relationele problemen.

Verdorde relaties

Wanneer de liefdesrelatie geen stand meer houdt, gaat ze veelal over in een ander type relatie. Zoals een zakelijke relatie, een vriendschapsrelatie, of een broer-zusrelatie. Wat die gemeen hebben is dat de intiem gevoelde band, het dieper houden van elkaar, in meer of mindere mate weg is. Het gevoel is weg.

In zakelijke relaties staat het functionele voorop: er is een gezamenlijk doel en elke partner weet wat zijn deel in de taken en verantwoordelijkheden zijn, er is geen sprake van een liefdevolle binding. Misschien is er nog wel seks tussen de partners, maar dat is dan ook zakelijk vormgegeven. De liefde is weg. Het kale blijft over.

Vriendschapsrelaties hebben als kenmerk onder meer een wederzijdse positieve bejegening en een redelijk eerlijk geven en nemen. Daarnaast kennen ze ook zakelijke aspecten. Vriendschapsrelaties gaan zelden diep maar bergen meestal wel een vriendelijke, gemoedelijke band in zich. Er is binnen de relatie ruimte voor intimiteit en seksualiteit, hoewel die er dan vooral op gericht zijn om jezelf en de ander te plezieren: het is een vriendendienst.

De broer-zusrelatie is in de kern een variatie op de vriendschapsrelatie. Maar wel een waar ook nog de seksualiteit en vaak ook de intimiteit uit zijn verdwenen. Enkel het gemak, de vertrouwelijkheid en het samenwonen zijn gebleven - een smalle basis om verder te gaan.

Wanneer het gevoel uit de relatie is verdwenen, loopt de relatie grote kans op den duur te verdorren en, daarna, te vergaan. Naarmate het gevoel langer weg is, wordt het moeilijker de liefdesrelatie te redden.

Samen verantwoordelijk

Een relatie heb je met z'n tweeën, relatieproblemen ook.

In het algemeen ligt de oorzaak bij beiden en past het niet om beschuldigend naar de ander te wijzen dat die zijn gedrag moet veranderen. Het oplossen van de problemen is daarom een gezamenlijke verantwoordelijkheid.

Natuurlijk komt het voor dat een van de partners in vergelijking tot de ander een zwaar probleem in de relatie brengt. Dat bijvoorbeeld de een nogal veel drinkt terwijl de ander, welke schaal of instrument voor diagnose je er ook op los laat, geen noemenswaardig lastig gedrag inbrengt.

Toch is het ook in zulke gevallen verstandig uit te gaan van het idee dat voor de problemen, en dus ook de oplossing ervan, beide partners verantwoordelijk zijn.

Enerzijds doet dit recht aan het concept van samen een relatie hebben terwijl anderzijds het de oplossing van het probleem waarschijnlijk positief zal beïnvloeden.

Wanneer bijvoorbeeld een van de twee nogal depressief van aard is en niet weet daarmee om te gaan, roept dat bijna altijd ergernis en, na verloop van tijd, afstand bij de ander op. Dit afstand nemen versterkt de depressieve gevoelens bij de ene partner. Enzovoort.

Verstandiger is dat de partner van de depressieve persoon leert dat het geen zin heeft boos te worden en de ander te vragen minder depressief te zijn. Ook dat het effectiever is om ruimte voor zichzelf te zoeken en duidelijke grenzen te stellen zodat de overlast van de ander beperkt wordt.

Een plezierige relatie?

Hoe weet je nu of je een plezierige relatie hebt of niet? Buiten dat je het meestal gevoelsmatig wel weet, kun je ook je relatie uiteen rafelen en alleen of samen met je partner kijken naar hoe jullie dat nou doen en of je daar tevreden mee bent of niet. Je test je relatie.

De gebieden die ik bij het testen onderscheid zijn: (1) communicatie en interactie, (2) veiligheid en geborgenheid, (3) zorgen voor elkaar en onbaatzuchtigheid, (4) intimiteit en seksualiteit, (5) verbinding en hechting, (6) macht en autonomie, (7) dromen, (8) liefde voor elkaar, (9) het onderhoud van de relatie.

Het zijn de kanten die aan elke relatie zitten en die we altijd tegenkomen in onze omgang met die ander. Op straffe van het foutlopen van je relatie, moeten jij en je partner binnen elk gebied evenwicht vinden en compromissen sluiten. Niet alleen nu, maar telkens opnieuw, de hele relatie lang.

Links

Info over relaties: Liefdesrelaties - Liefde & verliefdheid - Hoezo relaties - De goede relatie - Top 12 relatietips - Ruzie & conflict - Partnerkeuze - Aantrekkingskracht - Intimiteit & seksualiteit - Relatieproblemen - Top 13 problemen - Vreemdgaan - Samengesteld gezin - Binding & hechting - Hechtingsproblemen - Intieme vreemden - Liefdeskunst - Duurzaam gelukkig - Relatiemail - Relatieboeken - Relatietest

Begeleiding: Relatietherapie - Intensief werken - Moeilijke relaties - Relatieadvies - Overige begeleiding - Testimonials

Info & contact: Contactinfo - Bureau IDEE - Tarieven - Colofon