GGZ in Nederland - van POH-GGZ tot Generalistische Basiszorg GGZ

THERAPIE ed./De GGZ

Therapievormen - EMDR - Existentiële therapie - Gestalttherapie - RET - Schematherapie - Schrijftherapie - Transactionele Analyse - Over therapie - Denkfouten therapie - Geschiedenis therapie - De psychiatrie - Wie is van hout - Verhaeghe: Identiteit - DSM V Handboek - De GGZ - De GGZ van nu - Eerstelijns zorg - Instellingen GGZ - Hulporganisaties GGZ - Boekenhulp

Per 2014 is de structuur van de geestelijke gezondheidszorg in Nederland opnieuw ingrijpend veranderd. De reden voor deze verandering was simpel: de alsmaar uitdijende geestelijke gezondheidszorg die steeds moeilijker te betalen bleek.

Hieraan ten grondslag lag de in de GGZ heersende opvatting dat, wat het ministerie ook zei, iedereen recht heeft op psychologische hulp en dat daarin geen begrenzingen gelden. Het ministerie dwong in 2013 in gesprek met de sector een stelselwijziging af.

Je hebt nu de POH-GGZ (praktijkondersteuner huisarts ggz), de Generalistische Basiszorg GGZ (eerste lijn ggz), de Gespecialiseerde Zorg GGZ (tweede lijn ggz) en, nergens beschreven maar wel belangrijk, de Alternatieve Zorg (psycho-sociale zorg).

De PraktijkOndersteuner Huisarts GGZ is in dienst van een of meerdere huisartsen en heeft een dubbele functie: enerzijds filtert en verwijst hij de mensen die met psychische klachten bij de huisarts komen, anderzijds begeleidt hij patiënten met eenvoudige psychische of psycho-sociale klachten.

Tot 2014 vervulden de huisartsen deze filter- en verwijsfunctie maar ze deden dat, uit betrokkenheid en bij gebrek aan een goede kennis van de materie, niet al te best. Het leidde tot grote aantallen cliënten in de tweedelijn ggz die daar niet hoorden maar daar wel behandeld werden.

De POH-GGZ is geschoold in het herkennen en diagnosticeren van psychische stoornissen en zwaardere traumata én het op een juiste manier verwijzen van patiënten met dit soort psychische problemen. Zij verwijzen daarvoor door naar de Generalistische Basiszorg GGZ (eerstelijns) en de Specialistische Zorg GGZ (tweedelijns).

Patiënten met psycho-sociale problemen (bijvoorbeeld burn-out, relatieproblemen) of psychische problemen (milde angstklachten) begeleiden ze of zelf of verwijzen ze door naar psychologische en psycho-sociale hulpverleners die in de Alternatieve Zorg - ook wel Complementaire Zorg of Psycho-sociale Zorg genoemd - werken.

Ook al is deze wijziging uit nood geboren en moet er nog wat aan gesleuteld worden, toch is de aanstelling van de POH-GGZ als verwijzer in plaats van de huisarts, een goede zaak.

De POH-GGZ is beter in staat dan de huisarts een schifting in de vraag naar psychologische zorg te maken. Ook wordt nu psycho-sociale hulp op het laagst mogelijke niveau geboden. Naar blijkt appreciëren mensen deze verandering en maken ze er gebruik van. En wat blijkt: vaak vinden ze de POH-GGZ hulp al voldoende en hoeven ze niet naar een psychiater of psychotherapeut.

Ten opzichte van de vroegere eerstelijnszorg is er veel veranderd. Het meest in het oog springend is dat er in de Generalistische Basiszorg GGZ enkel ruimte is voor begeleiding van personen met een echte stoornis of heftig trauma, dat wil zeggen, een probleem dat terug te vinden is in de DSM-IV. Er is geen ruimte voor lichtere psychische klachten.

Verder is de lijst van te behandelen stoornissen en klachten beperkt, evenals de lengte en duur van het behandeltraject. De stoornis moet meteen aan het begin van het traject vastgesteld worden. Ook is er een limitatieve lijst van toegestane vormen van therapie (in 2015 versoepeld).

De Generalistische Basiszorg GGZ is ook verantwoordelijk voor goede nazorg, ondersteuning en terugvalpreventie bij mensen die al behandeld zijn voor een psychische stoornis.

Er wordt enkel door de verzekeraar vergoed wanneer aan tal van administratieve eisen is voldaan. Behandelaars kunnen vrijgevestigde behandelaars zijn of behandelaars in dienst van instituten.

De Specialistische Zorg GGZ behandelt personen met zware psychologische klachten en stoornissen. Bijvoorbeeld persoonlijkheidsstoornissen en aangeboren depressiviteit. De Specialistische Zorg GGZ is in feite een uitgeklede versie van wat eerst de tweedelijns ggz was.

De duur van de trajecten is variabel en hangt af van de problematiek. Ook hier geldt dat de lijst van te behandelen stoornissen limitatief is en dat de diagnose meteen aan het begin van het traject moet worden gesteld.

Behandelaars kunnen dezelfden zijn als degenen die Generalistische Basiszorg GGZ verlenen maar uiteraard vind je op dit niveau veel instellingen en dergelijke.

Voor veel psychische problematieken die eerst op alle niveaus binnen de GGZ begeleid werden, is binnen het huidige stelsel geen plaats meer. Denk bijvoorbeeld aan werkgerelateerde begeleiding (burn-out), rouwverwerking na scheiding of overlijden, en relatieproblemen.

Mensen met dat soort problemen komen in toenemende mate bij begeleiders in de Alternatieve Zorg terecht. Daar is niets mis mee. Veel hulpverleners die onder het oude stelsel in de eerste lijn werken, werken nu in de Alternatieve Zorg. En de vakkundigheid van de hulpverleners die in de Alternatieve Zorg werken, is de laatste jaren stelselmatig toegenomen.

Langzaam maar zeker wordt deze groep van psychologische en sociaal-psychologische hulpvereners omgewerkt tot een sterke sector, opererend op minimaal HBO-niveau en goed uitgerust om begeleiding te bieden bij een breed scala aan psycho-sociale klachten en problemen. En laat nu juist daarnaar de meeste vraag zijn.

Denk bijvoorbeeld aan werkgerelateerde problemen, lichte angstklachten, rouwverwerking en overige psycho-sociale problemen (assertiviteit, relatieproblemen, existentiële zaken).